Mart je mesec posvećen podizanju svesti o borbi protiv karcinoma. U svetu, među najčešćim lokalizacijama raka nalaze se rak pluća, dojke, debelog creva i rektuma, kao i rak prostate kod muškaraca. Slična situacija je i u našoj zemlji, s tim što žene u Srbiji češće obolevaju i umiru od karcinoma grlića materice u poređenju sa ženama u razvijenim zemljama. Rak je pretežno bolest starije populacije, a stope obolevanja značajno rastu nakon 55. godine – kod muškaraca najčešće posle 75. godine, dok se kod žena javlja i ranije.
-„ Što se tiče podataka u Severnobanatskom okrugu, poslednji obrađeni i objavljeni podaci Instituta za javno zdravlje su iz 2022. godine. U strukturu uzroka smrti, tumori se nalaze na drugom mestu sa 19 odsto u odnosu naukupan broj umrlih lica odmah posle bolesti sistema srca i krvnih sudova. Na nivou Severnobanatskog okruga tokom 2022. godine, od svih malignih tumora obolele su 1104 osobe, 561 muškarac i 543 žene. Iste godine od raka je preminulo 451 osoba, 249 muškaraca i 202 žene. Muškarci u našoj sredini najviše su obolevali i umirali od raka pluća, debelog i završnog dela creva, i prostate. Kod žena, maligni proces najčešće je bio lokalizovan na dojci, debelom i završnom delu creva, plućima i grliću materice, koji su ujedno i najčešći uzroci smrtnog ishoda od raka kod naših žena. Maligni tumori pluća i bronha su vodeća lokalizacija u obolevanju i umiranju kod muškaraca, dok su treći po učestalosti uzrok obolevanja i prvi uzrok umiranja među ženama sa dijagnozom raka. Tokom 2022. godine na nivou okruga, od raka bronha i pluća obolele su 192 osobe (134 muškarca i 58 žena), a preminulo je 111 osoba (67 muškaraca i 44 žene). Rak dojke je najčešći maligni tumor u obolevanju, a na drugom mestu po učestalosti u umiranju kod žena sa dijagnozom raka u našem okrugu (posle raka pluća). U 2022. godini, od malignih tumora dojke obolela je 121 žena, a preminulo je 34 žene. Maligni tumori debelog i završnog dela creva (kolorektalni karcinom) u Severnobanatskom okrugu druga su po učestalosti lokalizacija raka u obolevanju i umiranju kod muškaraca, odnosno druga po učestalosti u obolevanju i treća po učestalosti lokalizacija raka u umiranju od malignih tumora kod žena. Od malignih tumora debelog i završnog dela creva u 2022. godini obolelo je 150 osoba (89 muškaraca i 61 žena), a preminulo je 59 osoba oba pola (38 muškaraca i 21 žena). Treći po učestalosti maligni tumor u obolevanju i umiranju među muškarcima Severnobanatskog okruga lokalizovan je na prostati. Tokom 2022. godine, od raka prostate obolela su 48 muškarca, a preminulo je 23 muškarca. Rak grlića materice u 2022. godini bio je četvrti po učestalosti maligni tumor u obolevanju i šesti po učestalosti lokalizacija raka u umiranju među ženama našeg okruga (posle raka pankreasa i raka tela materice). Dijagnoza raka grlića materice postavljena je iste godine kod 39 žena, dok je 8 žena preminulo od ovog maligniteta,” rekla nam je dr Ana Đurin spec soc medicine Zavoda za javno zdravlje Kikinda.
Ključni faktore rizika, koji su istovremeno i podložni našim životnim izborima, predstavljaju pušenje i izloženost duvanskom dimu, štetna i prekomerna upotreba alkohola, nepravilna ishrana i nedovoljna fizička aktivnost.
-„ Jedan od problema je što se mnogi slučajevi raka otkriju prekasno, u uznapredovaloj fazi, kada je teže uspešno lečenje i procenat preživljavanja obolelih mali. Apelujemo na naše građane da redovno idu na preventivne preglede radi kontrole zdravlja, kako bi, u slučaju potrebe, bile preduzete rana dijagnostika i pravovremeno lečenje,” dodala je dr Đurin.
U Srbiji su doneti nacionalni programi za skrining raka dojke, grlića materice i kolorektalnog raka. Skrining raka dojke obuhvata žene od 50 do 69 godina, koje se na mamografiju pozivaju na svake dve godine. Skrining raka grlića materice namenjen je ženama od 25 do 64 godine, koje na ginekološki pregled i PAPA test dolaze jednom u tri godine. Testiranje na rak debelog creva predviđeno je za građane od 50 do 74 godine, uz poziv na test na skriveno krvarenje u stolici svake dve godine.
